عنوان: مطالعه تنوع سیتوژنتیکى جمعیت‌های برخی از گونه‌های جنس پونه‌سا (Nepeta spp.)

فهرست مطالب

چکیده …..............................................................................................................................................................1

1-1-مقدمه ..........................................................................................................................................................3

1-2 - اهداف تحقیق ........................................................................................................................................ 4

‌1-3- فرضیه‌های تحقیق …………………………………….………………………………………..4

2-1- رده‌‌بندی خانواده نعنائیان و جنس پونه‌سا ..................................................................................................6

2-2- پراکنش خانواده نعنائیان و جنس پونه‌سا ..................................................................................................7

2-3- وضعیت گونه‌های موجود پونه‌سا در ایران ...............................................................................................7

2-4- گیاه‌شناسی جنس پونه‌سا ............................................................................................................................7

2-4-1- مطالعه خصوصیات مورفولوژیک گونه N. persica ...........................................................................8

2-4-2- مطالعه خصوصیات مورفولوژیک گونه N. fissa ................................................................................9

2-4-3- مطالعه خصوصیات مورفولوژیک گونه N. kotschyi..................................................................... 10

2-4-4- مطالعه خصوصیات مورفولوژیک گونه N. racemosa.................................................................. 11

2-4-5- مطالعه خصوصیات مورفولوژیک گونه N. glomerulosa ..............................................................12

2-5- اهمیت دارویی جنس پونه‌سا ....................................................................................................................13

2-6- سیتوژنتیک و کاربرد‌های آن ......................................................................................................................13

2-7- کاریوتیپ ……………………………………………………………………………………..14

2-8- نامگذاری کروموزم‌ها به روش لوان ……………………………………………………………..14

2-9- تقارن کاریوتیپی ……………………………………………………………………………….15

2-10- مطالعات کاریوتیپی و بررسی‌های کروموزمی ……………………………………...……………15

2-10-1- پیش‌تیمار (Pretreatment) …………………………………………………………...........16

2-10-2- مرحله تثبیت (Fixation) …………………………………………………………………..16

2-10-3- هیدرولیز (Hydrolysis) …………………………………………………………………...17

2-10-4- رنگ آمیزی (Staining) 18

2-10-5- مرحله اسکواش (Squash) 19

2-11- خصوصیات مورد مطالعه در طبقه‌بندی جنس پونه‌سا 19

2-12- برخی از مطالعات سیتوژنتیکی صورت گرفته در خانواده نعنائیان 19

2-13- سابقه مطالعات سیتوژنتیکی جنس پونه‌سا 21

3-1- مشخصات گونه‌های مورد مطالعه 25

3-2- روش‌کار 26

3-2-1- تهیه اسلاید 26

3-2-1-1- جوانه زنی بذر‌ها 27

3-2-1-2- پیش‌تیمار 27

3-2-1-3- تثبیت 27

3-2-1-4- هیدرولیز 27

3-2-1-5- رنگ‌آمیزی 28

3-2-1-6- تهیه اسلاید به روش اسکواش 28

3-2-2 -تهیه عکس 28

3-3- روش‌های آماری مورد استفاده 28

4-1- مطالعه خصوصیات کاریوتایپی گونه N. persica 30

4-2- مطالعه خصوصیات کاریوتایپی گونه N. fissa 31

4-3- مطالعه خصوصیات کاریوتایپی گونه N. kotschyi 32

4-4- مطالعه خصوصیات کاریوتایپی گونه N. racemosa 33

4-5- مطالعه خصوصیات کاریوتایپی گونه N. glomerulosa 34

4-6- نتایج بررسی تنوع سیتوژنتیکی 7 جمعیت از 5 گونه جنس پونه‌سا 35

5-1- بحث بررسی تنوع سیتوژنتیکی 37

5-2 پیشنهاد‌ها 41

منابع 42

Abstract 49

چکیده

جنس پونه‌سا (Nepeta spp.) متعلق به خانواده نعنائیان بوده و دارای گونه های دارویی و اسانس‌دار بسیار ارزشمندی است که تاکنون بالغ بر 250 گونه از این جنس در جهان و 79 گونه در ایران گزارش شده است.  این آزمایش به منظور بررسی تنوع سیتوژنتیکی 7 جمعیت از 5 گونه پونه‌سا انجام شد. دو سطح پلوئیدی مختلف مشاهده (دی‫پلوئید و تترا‌پلو‫ئید) گردید. تمام جمعیت‌های گونه‌های مورد مطالعه به جز جمعیت‌های گونه N. persica (36=x4=n2) دیپلوئید بودند. در بین گونه‌های مورد مطالعه از لحاظ تعداد کروموزوم‌ها تفاوت وجود داشت. نتایج نشان داد که گونه‌های N. racemosa و N. glomerulosa دارای 18=x2=n2 کروموزوم، گونه N. fissa دارای 22=x2=n2 و گونه N. kotschyi دارای 34=x2=n2 می‌باشند که نشان دهنده تنوع زیادی بین گونه‌های پونه‌سای مورد مطالعه می‌باشد.

واژگان کلیدی: پونه‌سا (Nepeta spp.)، تنوع سیتوژنتیکی، سطح پلوئیدی

فصل اول

مقدمه

1-1- مقدمه

گیاهان به عنوان اولین و قابل دسترس‌ترین منابع جهت درمان بیماری‌ها شناخته‌ شده‌اند (عشایری و همکاران، 1391). امروزه به دلیل افزایش گرایش به استفاده از گیاهان دارویی به سبب ظهور عوارض ناشی از مصرف دارو‌های شیمیایی، تاکید سازمان بهداشت جهانی در جایگزینی مواد طبیعی به جای مواد شیمیایی و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در تولید انبوه گیاهان دارویی، کشت وتجارت این گیاهان با اقبال خوبی روبه‌رو می‌باشد (حسینی و همکاران، 1387). موقعیت اکولوژیکی منحصر به فرد ایران با داشتن 30 روز آفتابی، وجود اختلاف دمای 50 درجه‌ای در بین سردترین و گرمترین منطقه، دارا بودن 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده و همچنین وجود سابقه کهن در شناخت و استفاده از گیاهان دارویی، پتانسیل بالای کشور را در تولید گیاهان دارویی به عنوان درآمد ارزی به خوبی آشکار می‌سازد. سرمایه در حال گردش 122میلیارد دلاری تجارت گیاهان دارویی (در مقایسه با سایر تبادلات جهانی نظیر تجارت 5 میلیارد دلاری فرش) رهنمودی به اهمیت سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه گیاهان دارویی است (قربانی و همکاران، 1392).

جنس پونه‌سا (Nepeta spp.) متعلق به خانواده نعنائیان (Rechinger,1982) دارای گونه‌های دارویی و ارزشمندی است (بتولی و صفائی،