تاریخچه و ریشه بازی بَدمینتون (به انگلیسی: Badminton) امروزی از کشور هندوستان آغاز شدهاست، از بازی که آنها به نام Poona انجام میدادند. این بازی که رقابتی زیبا بود توسط افسران ارتش انگلیس، ازهندوستان به کشورشان انتقال داده شد.
در قرن پنجم در چین بازی به نام (Ti jian zi) وجود داشت که در آن به توپی در هوا ضربه میزدند.در حدود سال ۱۶۰۰ مردم در اروپا بازی به نام«jeu de Volant» را با استفاده از یک راکت انجام میدادند. زمانی که افسران انگلیسی در هندوستان مستقر شدند با بازی Poona آشنا شدند و خیلی زود از آن یک رقابت ورزشی ساخته شد و آنها در اوایل سال ۱۸۷۰ آن را همراه با وسایل و تجهیزات لازم به کشورشان معرفی کردند.
یک «دوک انگلیسی» رسماً این بازی را به انگلستان معرفی کرد. در سال ۱۸۷۳، بابرگزاری یک مهمانی درمحل زندگی خود (Badminton) ترتیب برگزاری بازی «پونا» را داد و این بازی از همانجا توجه سایرین را جلب کرد ومیان طبقه مرفه جامعه انگلیس شناخته شد و از آنجا گسترش یافت. آنها بازی جدید را به نام محل زندگی دوک «بدمینتون» نامیدند. (پونای کودکان کوچه و خیابان هندوستان به طبقه مرفه جامعه انگلستان رسید و نامش تغییر پیدا کرد!)
بدمینتون
بدمینتون قانونمند نخستین بار قوانین این بازی درسال ۱۸۷۷ نوشته شد و طی چند سال شکل زمین بازی تغییراتی کرد تا اینکه در سال ۱۹۰۱ زمین رسمی بدمینتون به شکل مستطیل فعلی تثبیت شد. باشگاههای ورزشی بدمینتون کم کم در سرتاسر انگلستان شروع به کار کردند. تا سال ۱۸۹۳ این بازی تا اندازهای پیشرفت کرد که ۱۴ باشگاه برای ساختن یک اتحادیه به هم ملحق شدند.(سپس وقتی کشورهای بیشتری فدراسیونهای خود را راه اندازی کرد این نام به «انجمن بدمینتون انگلستان تغییر پیدا کرد»). در آن زمان این انجمن یا اتحادیه قوانین مشخص و معینی را برای این بازیها تدوین و نخستین و با ارزش ترین مسابقات بدمینتون که در خود انگلیس و بین ورزشکاران آنجا بود را برگزار میکرد. با گسترش این ورزش در میان سایر کشورها، نیاز به وجود تشکیلات بین المللی برای این ورزش حس شد. فدراسیون جهانی بدمینتون (IBF) در سال ۱۹۳۴ تأسیس شد و درحال حاضر اداره مرکزی آن در (کنت) انگلستان است. این ۹کشور نیز نخستین بانیان و اعضای این اتحادیه به شمار میروند: کانادا، دانمارک، انگلستان، فرانسه، ایرلند، هلند، نیوزیلند، اسکاتلند، ولز. امروزه در IBFبیش از ۱۵۰ کشور عضویت دارند.
بازی کودکانه: بازی «پونا» از بازیهای کودکانه دیگری آغاز شد. آن بازیها براساس مدت زمان ضربه زدن هرگروه بر شی ءای، بدون برخورد آن به زمین، توسط اسبابی شبیه چوگان یا شیئی پارو شکل انجام میشد. این بازی مشارکتی و نه رقابتی، در اصل بدون وجود تور انجام میشد، و توپ مورد استفاده را «پرنده» مینامیدند چون بیشتر مواقع از پر ساخته شده بود.
فدراسیون بین المللی بدمینتون در ۱۹۳۴ با حضور ۹ فدراسیون تأسیس شد.
یک بازی ساده اما جذاب تقریباً هر شخصی میتواند به کمک یک راکت سبک وزن بدمینتون و ضربه زدن به توپی از روی تور از این بازی لذت بخش استفاده کند. چرا که این بازی برای مبتدیان بسیار سادهاست. این بازی در جمعهای خانوادگی، مهمانیها و... درسرتاسر دنیا پرداخته میشود. اما نباید فراموش کرد که سریع ترین بازی انجام شده با راکت است. یک ضربه محکم به توپ باعث میشود که توپ با سرعت تقریبی ۳۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند و در سطوح حرفهای و بالای آن نیاز به سرعت، عکس العمل، استراتژی و قدرت زیاد بازیکن دارد. چرا که بازیکن برجسته این رقابت حتی تا ۲ کیلومتر را طی یک مسابقه در زمین میدود و به این طرف و آن طرف میزند! رقابتها و مسابقات بیشتری در کشورهای مختلف دنیا، با الهام از آنچه در انگلستان شکل گرفت، راه اندازی شد جام "Thomas" یکی از این رقابتها بود که نخست وارد این عرصه شد. «جورج توماس» یک تنیسور انگلیسی بود که به سوی بدمینتون کشیده شد و در ۹۰ مسابقه عنوان کسب کرد (طی ۲۴ سال). او همچنین نخستین رئیس فدراسیون جهانی بدمینتون بود. درسال ۱۹۴۹ جام توماس به عنوان مسابقه جهانی بدمینتون مردان (مانند جام Devis در تنیس) معرفی شد. در سال ۱۹۵۶ نیز رقابتهای جام "UBER" برای زنان خلق شد. «Betty uber» انگلیسی یک بازیکن برجسته در بدمینتون دونفره جایزه آن را اهدا کرد. در ابتدا این مسابقات هر ۳ سال یکبار انجام میشد. امروزه بازیکنان برجسته این رشته ورزشی برای جوایز مالی با هم در سرتاسر دنیا رقابت میکنند. آسیا و بدمینتون اگرچه بدمینتون در انگلستان متولد شد اما آسیاییها بدمینتون را از آن خودکردند. چین و اندونزی دو کشوری هستند که مقتدرانه درمسابقات بین المللی این رشته شرکت میکنند و مسابقات این رشته مردم زیادی را متوجه خود میکند. این دو کشور مجموعاً بطور اعجاب انگیزی تاکنون ۷۰ درصد از مسابقات IBF را برنده شدهاند و در ۲۳ مسابقه (جام توماس) همواره آسیاییها برنده بودهاند. در جام UBER نیز آخرین ۱۵ عنوان برتر جهان را آسیاییها از آن خود کردهاند.و از میان ۶۱ مدال اهدا شده درمسابقات المپیک این رشته آسیاییها ۵۴ عدد آن را تصاحب کرده اند! بعد از آسیاییها، ورزشکاران اسکاندیناوی، بدمینتون را با قدرت و سرعت خوبی بازی میکنند.
پیشنهاد معماری برای شهر سنندج
در شهر سنندج طبق نتایج همدمای مؤثر 77 درصد اوقات سال احساس سرما وجود دارد و حدود 3 درصد شرایط گرم وجود دارد و حدود 20 درصد آسایش حرارتی برقرار است . بنابراین اولویت معماری در شهر سنندج مقابله با سرمای هوا در طول سال مخصوصاً فصل پاییز و زمستان می باشد . در مرحله دوم باید تا حد امکان با گرمای طاقت فرسایی تابستان مقابله نمود. بجز پیشنهادات که در معیار ماهانی برای شهر سنندج شده است می توان پیشنهادات زیر را برای بیشتر کردن محدوده آسایش حرارتی بکار برد .
الف )در خصوص مقابله با سرما پیشنهادات زیر را میتوان بکار برد :
پیشنهاد اول :
فضاهای داخلی ساختمان از همدیگر تفکیک شود و هر کدام به اندازه مورد نیاز گرم شوند – مثلاً لزومی ندارد که به طور دائم اتاق خواب یا حمام و بعضی فضاهای غیر ضروری را گرم نگه داریم . همچنین می توانیم به وسیله نصب در ، در بین فضای داخلی منزل و راه پلهای که به بالا می رود از اتلاف گرما جلوگیری نمود.
پیشنهاد دوم :
استفاده از پنجره های که در سقف منازل تعبیه می شوند برای ورود به نور خورشید در فصل زمستان مفید هستند ولی شکل استفاده از این پنجره ها در فصل تابستان با عبور نور و انرژی خورشید به داخل منازل باعث گرم شدن فضای داخلی ساختمان می شوند. برای ا مقابله با گرمای ورودی از این پنجره ها در فصل تابستان باید از سایه بانها استفاده شود . البته تعبیه یک دریچه قابل باز و بسته شدن در این پنجره ها می تواند جهت ایجاد کوران در فضای ساختمان برای فصل گرم مؤثر باشد .
پیشنهاد سوم :
استفاده بهینه از وسایل گرمای زای داخل ساختمان می تواند اتلاف انرژی را به حداقل برساند برای نمونه می توان امتداد لوله را در فضای منزل طولانی تر کرد تا هوای گرم تر دیرتر به خارج منزل هدایت شود یا میتوان با گذاشتن یک مخزن آب کنار بخاری از گرمای مخزن آب استفاده کرد . در نهایت با درزگیری روزنها و استفاده از پنجره های دوجداره می توان اتلاف حرارت را به حداقل رساند .
ب) درباره مقابله با گرما در ماههای تابستان نیز می توان روشهای زیر را به کار برد :
اول : می توان با کاشت درختان خزان دار در فصل تابستان از سایه مناسب آنها استفاده نمود و نیز با تعیین محل مناسب غرس درخت از قدرت خنک کنندگی آن در فصل تابستان بهره مند شده و از چشم اندازی زیبا آن استفاده کرد . در غرس درختان باید فضای بین آنها در نظر گرفته شود تا در طول شب اشعه موج بلند زمین بدون برخورد با مانعی حرارت را دفع کند . برای جریان بهتر هوا در فصل تابستان بهتر است زیردرختان خلوت نگه داشته شوند.
دوم: ساخت منازل دو یا چند طبقه برای کمتر شدن مساحت سطوحی که در معرض نور خورشید قرار می گیرند مفید است همچنین ایجاد بافت بهم چسبیده و متراکم جهت دریافت هر چه کمتر انرژی خورشیدی مؤثر است ضمناً با ایجاد برآمدگی روی لبه بام و پنجره ها می توان از نفوذ بیش از حد نور و حرارت خورشید به منازل جلوگیری کرد .
نتیجه گیری نهایی درباره میزان آسایش اقلیمی
برای بدست آوردن میزان آسایش اقلیمی در شهر مورد مطالعه از 3 معیار آسایش روش اولگی ، گیونی و ماهانی استفاده گردیده در شاخص آسایش اولگی مواقع نسبتاًناراحت تا کاملاً ناراحت به عنوان ناراحتی حرارتی تلقی می گردد.
و مواقع نسبتاً سرد تا کاملاًسرد به عنوان منطقه سرد سال و بقیه مواقع سال نیز منطقه آسایش شناخته می شود در معیار ماهانی و میزان طول سال با 3 قسمت آسایش ، گرم ، و سرد ارزیابی می شود.
نتیجه گیری نهایی با استفاده از روش اولگی
برای اینکه نتایج به دست آمده شاخص آسایش دما – نم در شهر مورد مطالعه تمام اوقات سال را به 3 منطقه گرم و سرد و آسایش تقسیم شده است و نتایج نهایی در جدول ( ) ( ) ارائه شده است .
نتیجه گیری کلی درباره میزان سازگاری عناصر معماری قدیم و جدید با اقلیم شهر سنندج
یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه معماری از زمانهای گذشته تا زمان حاضر ایجاد بیشترین سازگاری بین عناصر معماری و شرایط آب و هوایی بوده است . اگر به معماری سنتی در ایران دقت کنیم متوجه می شویم که تمام عناصر معماری با توجه به اقلیم طراحی شده اند. اما در سالهای اخیر دسترسی به منابع فراوان و ارزان انرژی سبب شده است که معماران کمتر به مسائل اقلیمی توجه کنند و با توجه به تقاضای روز افزون مسکن ، معماران سعی می کنند با کمترین هزینه و زمان احداث بناها را به اتمام برسانند.
در شهر سنندج نیز دو شیوه معماری سنتی و جدید در کنار هم وجود دارند در این پژوهش بررسی میزان تطابق معماری قدیم و جدید با اقلیم شهر سنندج با استفاده از معیار ماهانی مورد مطالعه قرار گرفتند . بعد ازتکمیل جدول ماهانی برای شهر مورد مطالعه هشت پیشنهاد از توصیه های معماری ماهانی برای اقلیم این شهر ارائه گردیده که به ترتیب عبارتند از:
1-طول امتداد شرقی – غربی داشته باشد .
2-مجموعه ساختمان باید به شکل فشرده باشد .
3-جریان محسوس هوا در ساختمان لازم نیست .
4- اندازه پنجره ها متوسط و حداقل 20 تا حداکثر 40 ردصد مساحت دیوار باشد
5- دیوارهای داخلی و خارجی سنگین بیش از 8 ساعت زمان تأخیر داشته باشد
6- سقف ساختمان سنگین بیش از 8 ساعت زمان تأخیر داشته باشند
7-فضای برای خوابیدن در فضای آزاد پیش بینی شود
8- کف ساختمان سنگین و بیش از 8 ساعت زمان تأخیر داشته باشد .
اولین توصیه معماری اقلیمی برای شهر سنندج در مورد طول ساختمان است که باید در امتداد شرق و غرب باشد به علت ازدیاد جمعیت در سالهای اخیر و تقاضای روز افزون برای مسکن و بی توجهی مسئولان و معماران به مسائل اقلیمی معماران بیشتر ترجیح می دهند ساختمانهاو منازل به صورت صندوقی و کنار هم به صورت مستطیل و در امتداد شمال و جنوب طراحی کنند با توجه به برونگرا بودن ساختمانها در معماری جدید و دوطرفه بودن اغلب ساختمانها شمالی و جنوبی و همچنین باد غالب زمستان در شهر سنندج که جنوبی یا غربی هستند هوای سرد می تواند در اینگونه ساختمانها جریان یابد نکته دیگر منفی اینگونه منازل استفاده نامطلوب از انرژی خورشید است با توجه به حرکت شرق به غرب خورشید در آسمان و عرض کم ساختمانها جدید الاحداث در امتداد شرق و غرب در طول زمستان نور خورشید کمتر میتواند به داخل منزل نفوذ کند ولی در ساختمانهای قدیمی که در امتداد شرق و غرب طراحی شده اند نور خورشید بدون مانع به داخل منازل نفوذ می کند و اینگونه منازل مدت بیشتری می تواند از گرمای نور خورشید در زمستان استفاده کند و در طول تابستان نیز با توجه به عمود بودن اشعه های خورشید نور و حرارت کمی به داخل منزل شرقی – غربی نفوذ می کند.
بر اساس دومین توصیه معماری اقلیمی ساختمانها در سنندج که باید به صورت فشرده باشد.
طراحی ساختمانها به شکل فشرده سبب می شود تا کوران هوا در داخل ساختمان به حداقل برسد همچنین سطوح کمتری از ساختمان در مقابل هوای سرد یا گرم خارجی قرار می گیرد .همانگونه که ساختماهای قدیمی در سنندج معمولاً حالت فشرده و درونگرا دارند ولی در احداث ساختماهای جدید کمتر به درونگرایی ساختمان اهمیت می دهند و بیشتر سعی بر ارتباط بصری ساکنان با بیرون از منزل است .
بنابراین در اینگونه ساختمان ها سطح بیشتری از ساختمان در معرض دید کوچه و خیابان و هوای خارج قرار می گیرد بنابراین از فشردگی کمتری برخورداخواهد بود و تأثیر پذیری منازل جدید از هوای گرم و سرد بیرون بیشتر ازمنازل قدیمی می باشد
در سومین توصیه معماری که جریان محسوس هوا داخل ساختمان سنندج لازم نیست، همانگونه که دربارة فشردگی ، ساختمانهای قدیم و جدید توضیح داده شد در ساختمان های قدیمی سعی می شد منازل به صورت درونگرا طراحی شود تا کمترین ارتباط بصری بین داخل منازل و خارج منازل برقرار باشد . بنابراین جریان هوای خارج نیز به سختی وارد منزل می شود ولی در معماری ساختمانهای جدید به علت تأکید به ارتباط بصری هرچه بیشتر با فضای بیرون و وجود پنجره ها و درها و بالکنهای متعدد همچنین داشتن نماهای متعدد موجب می شود جریان هوا با موانع کمتری در نفوذ به ساختمان روبرو شود . بنابراین جریان انتقال هوا در ساختمان های قدیمی نسبت به ساختمان های جدید کمتر می باشد.
در چهارمین توصیه معماری اقلیمی اندازه پنجره ها در سنندج 20 تا 40 درصد مساحت دیوار باشد . وجود پنجره ها در ساختمان ها از چند جهت حائز اهمیت است وجود پنجره های مناسب در منازل می تواند باعث ورود هوا و نور کافی به داخل منزل شوند. همچنین در تهویه هوای منزل نقش اساسی ایفا میکند ولی اگر اندازه پنجره ها بیشتر از حد مورد نیاز باشند می توان باعث ورود گرما یا سرمای زیاد به منزل شوند.
اندازه مناسب پنجره ها در معیار پیشنهاد شده 20 تا 40 درصد مساحت دیوار تعیین شده است. حال آنکه در ساختمانهای جدید ابعاد پنجره ها بسیار بیشتر از 40 درصد مساحت دیوار می باشد و حتی گاهی سراسر دیوار به پنجره اختصاص می یابد . ولی در ساختمانهای قدیمی برای جلوگیری از دید اغیار و نفوذ کمتر هوای گرم و سرد به داخل منازل اندازه پنجره ها را متوسط و معمولاًکمتر از نصف مساحت دیوار طراحیشده اند. نکته قابل توجهی در احداث پنجره ها عمق پنجره ها قدیمی ، عمق پنجره ها در داخل دیوار موجب تأثیر در نفوذ گرما و سرما بیرون به داخل منازل می شد ولی در معماری جدید پنجره ها را در لبه خارجی دیوار می سازند بنابراین گرما و سرما با تأخیر کمی به داخل منزل می رسد.
در پنجمین توصیه معماری اقلیمی که دیوارهای داخلی و خارجی سنندج سنگین و بیش از 8 ساعت زمان تأخیر داشته باشد.
در هر زمان و مکانی که حرارت هوای خارج از محدوده آسایش حرارتی لازم میگردد. با توجه به جنس دیوارهای جدید و ضخامت معمولاً از زمان تأخیر حرارتی در دیوارهای جدید در ساختمان شهر سنندج 8 ساعت نمی باشد بایدبه طریق مختلف زمان تأخیر آنها را به اندازه لازم رسانید . برای این منظور می توان در پوسته یا دیوارهای ساختمانی از عایق حرارتی استفاه شود تا اینکه ضخامت دیوارها را آنقدر زیاد کنیم تا تأخیر حرارتی آنها به بیش از 8 ساعت برسد . در ساختمانهای قدیمی شهر سنندج ضخامت دیوارها را بسیار پر ضخامت طراحی می کردند ضخامت بعضی از دیوارها حتی به یک متر هم می رسد . در ساختمانهای جدید دیوارها را سبک و به صورت تیغهمی سازند ضخامت دیوارها که عایق گذاری نیز شده اند کمتر از 15 سانتی متر است . زمان تأخیر حرارتی در دیوارهای 15 سانتی متر حدود 5 ساعت می باشد در منازل قدیمی به علت ضخامت و جنس دیوارها از 8 ساعت بیشتر می باشد .
مسئلهای که باعث زمان تأخیر بیشتر در دیوارهای قدیمی نسبت به دیوارهای جدید گشته است . اولاً ضخامت مناسب دیوارهای قدیمی ، ثانیاًٌ مصالح به کار رفته در دیوارهای قدیمی است که شامل : خشت ، گل ، کاه و یا چوب بوده و زمان تأخیر زیادی دارند در حالیکه دیوارها در ساختمانهای جدید و نازک با مصالحی از قبیل سیمان ، آهن و آجر که زمان تأخیر کمی دارند ساخته شده اند .
در ششمین توصیه معماری اقلیمی که سقف ساختمانهای سنندج سنگین و بیش از 8 ساعت زمان تأخیر داشته باشد . در ساختمانهای جدید برای ساخت سقفها از چند روش استفاده می شود که معمولاً با اقلیم شهر سنندج سازگاری ندارد .
یکی از رایجترین شیوه های ساخت سقف منازل در سنندج استفاده از قیرگونی و آسفالت است در این روش ابتدا ستونهایی از آهن روی دیوارها نصب می شود سپس فضای بین این ستونهای آهن به وسیله یک لایه آجر طاق زده می شود و در آخرین مرحله روی این لایه آجر و آهن به وسیله قیر گونی و آسفالت است . در این روش ابتدا ستونهایی از آهن روی دیوارها نصب می شود سپس فضای بین این ستونهای آهن به وسیله یک لایه آجر طاق زده می شود و در آخرین مرحله روی این لایه آجر و آهن به وسیله قیر گونی و آسفالت پوشانده می شود با توجه به اینکه رنگ سیاه آسفالت انرژی خورشید را به خوبی جذب می کند سطح سقفها در تابستان به شدت گرم می شود و همانگونه که میدانیم فلزات از جمله آهن دارای ضریب انتقال حرارت بالایی می باشد و با حداقل زمان تأخیر حرارت را منتقل می کند.
بنابراین گرمای حاصله از تابش نور خورشید به سقفها در طول روزهای تابستان به داخل منازل و ساختمانها نفوذ می کند. اگر در سقفهای ذخیره حرارتی در طول روز صورت گیرد . در طول شب این گرمای اضافی به محیط اطراف پس داده می شود و داخل منزل را گرم می کند و هوای داخل منزل خارج از محدوده آسایش قرار میگیرد.
نوع دیگری از سقفها که در سنندج کاربرد دارد سقفهای پیش ساخته شده یا ایرانیت هستند. اینگونه سقفها به علت ضخامت کم زمان تأخیر بسیار کمی دارند و گرما یا سرمای فضای خارجی را به داخل ساختمان انتقال می دهند در ساختمانهای قدیمی سنندج بیشتر دو نوع سقف در ساختمانها استفاده شده است . شیوه اول سقف شیروانی است در این شیوه سقف از دو لایه تشکیل شده است که لایه شیروانی در بالای سقف قرار می گیرد و با توجه به انعکاس بالایی که دارد قسمت زیادی از اشعه خورشید را منعکس می کند در زیر شیروانی یک فضای خالی قرار می گیرد و در زیر فضای خالی یک سقف اصلی قرار می گیرد که معمولاً از تیر چوبی و تخته و خاک و گل تشکیل شده است بنابراین در این سقفها 3 مانع در مقابل نفوذ هوای خارج می گیرد . اول مانع شیروانی است که انعکاس دهنده مناسبی برای انرژی خورشید است . بعد از لایه شیروانی محفظه هوا قرار میگیرد . همانگونه که می دانید چگالی هوا بسیار کمتر از مایعات و جامدات است بنابراین هوای محبوس بین دو لایه سقف اصلی می باشد که مصالح تیر چوبی – تخته و خاک و گل ساخته شده است که تأخیر حرارتی زیادی دارند و فاقده مهم دیگری که استفاده از سقفهای شیروانی دارد این است که در طول روزهای تابستان همواره یک طرف سقف به علت شیب دار بودن در سایه قرار دارد. شکل ( ) ولی در منازل جدید بیشتر سقفها به صورت مسطح و با قیرگونی و آسفالت درست شده است . بنابراین از ابتدای طلوع آفتاب تا غروب آفتاب تمام سطح سقف در معرض تابش نور خورشید قرار دارد و حرارت جذب می کند...
مقدمه :
از اختراع اولین دوچرخه در سال 1867 تا امروز دوچرخه سواری سیری پر فراز و نشیب را پیموده در بدو تولد به عنوان وسیله ای تفریحی پنداشته می شد با گذشت زمان به علت سرعت زیاد در مقایسه با پیاده به عنوان وسیله نقلیه ای جدی مورد توجه قرار گرفت . با پیدایش اتومبیل در ابتدای قرن بیستم و اعمال سیاست های اتومبیل گرا ، دوچرخه کارآیی اولیه خود را از دست داد اما از دهه 1970 با مطرح شدن بحران انرژی و از سوی دیگر در کانون توجه قرار گرفتن مسائل زیست محیطی مسیری فراهم شد تا در دهه 1980 به اهمیت یافتن " برنامه ریزی پایدار " منجر شود این نگاه انسان گرایانه بار دیگر تردد دوچرخه را به عرصه سیستم حمل و نقل درون شهری بازگرداند (قریب ، 1383،20 ) قدیمی ترین شهر خشت خام جهان یزد هر چند در دهه 1330و 1340 به علت شدت استفاده ساکنین اش از دوچرخه به " شهر دوچرخه ها " شهرت یافت اما امروز با تسلط ماشین در شریان زندگی اش نسبت به سنت دیرینه خود بسیار بی مهر و بی میل است .
حرکت های جسته و گریخته ای هم که برای احیاء مجدد در دوچرخه سواری در یزد صورت گرفت ( که در بخش تجربیات ساماندهی تردد دوچرخه در یزد بدان پرداخته می شود ) جملگی طعم ناکامی چشیدند چرا که از مطالعه ای زیر بنایی در باب امکانسجی برنامه ریزی تردد دوچرخه محروم بودند .
این پژوهش و بنا دارد با ترقیق در ضرورت های اولیه دوچرخه سواری و بررسی پتانسیل های شهر این خلاء را پر کند .
بخش نخست این پژوهش با عنوان عوامل تأثیرگذار بر گرایش به دوچرخه سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که جاذبه ها و دافعه هایی که در بستر شهر یزد برای تردد دوچرخه وجود دارد چه هستند و گرایش مردم به استفاده از این وسیله را چگونه شکل می دهند ؟ در پاسخ به این سؤال پیرامون عوامل مستقلی بحث خواهد شد که بر تردد دوچرخه به عنوان عامل وابسته تأثیر می گذارند .
بخش دوم تحت عنوان " پتانسیل ها کالبدی شهر برای برنامه ریزی مسیر تردد دوچرخه " مشخصا ً امکان طراحی مسیرها را در کالبد موجود شهر می سنجد .
بررسی این امکان از خلال تجربیات برنامه ریزی دوچرخه در شهر طی 30 سال گذشته در بخش سوم مکمل بحث خواهد بود .
1-عوامل تأثیر گذار بر گرایش به دوچرخه
میزان استفاده از دوچرخه به عنوان عامل وابسته تحت تأثیر پارامترهای مستقلی به شرح زیر است :(Hudson,1982,24,25) 1
1- برخی از موارد مورد اشاره هادسن به منظور تطابق با بستر مطالعه حذف یا اصلاح شدند نظیر مورد امنیت دوچرخه که تنها درصد کاربران دوچرخه یزد آنرا معضل پیش روی دوچرخه سوار عنوان کردند
وجهه فرهنگی دوچرخه سواری – وضعیت آلتوناتیدهای سفر – هزینه سفر – فاصله مبدأ و
مقصد سفر – میزان ایمنی تردد – وضعیت آب و هوایی منطقه – شیب بسته مطالعه –
آلودگی هوا
وضع موجود این عوامل و تحلیل آن در قیاس با استانداردها به تفکیک عنوان خواهد شد و در ادامه معرفی هر عامل جمع بندی و راه کارهایی ارائه می شود .
1-1 وجهه فرهنگی دوچرخه سواری
آل احمد در بازدید خود از شهر یزد در سال 1337 شهر را چنین توصیف می کند :
شهر پر بود از دوچرخه های فیلیپس ورالی ، آخوندها هم سوار بودند و پا می زدند و می رفتند جوی کنار خیابان مجرای گذر آب نبود استراحتگاه عمومی دو چرخه ها بود... یزد شهر دوچرخه هاست .... درحدود 200 هزار دوچرخه در یزد است ( قلمسیاه ، 1375، 237) .
در رقم 200 هزار دوچرخه (با توجه به تخمین خود آل احمد از جمعیت یزد در آن سال یعنی هزار نفر ) می توان تردید جدی کرد اما آنچه در این سند قطعیت جدی دارد و فور حیرت انگیز استفاده از دوچرخه در آن زمان در شهر یزد می باشد نکته قابل تأمل دیگر از این نوشته اشاره به استفاده روحانیون از دوچرخه است که حکایت از آن دارد که دوچرخه هیچگونه احساس تنزل وجهه اجتماعی در بر نداشته است امروزه اما دوچرخه ابزاری است
1- جلال آل احمد (1302-1348) نویسنده و روشنفکر برجسته ایرانی
که تا حد زیادی مغایر با تشخص اجتماعی به شمار می رود و چنین ذهنیتی است که
دوچرخه را محدود به گروه های معینی از جامعه کرده است ( قریب ، 1383،21)
نمودار مقایسه مشاغل با 215 تردد دوچرخه / تحصیلات جامعه آماری با وضعیت شهر
سطح پایین تحصیلات دوچرخه سواران مورد مطالعه در قیاس با وضعیت عمومی شهر نیز همین مدعا را تکرار می کند :
سهم تردد دوچرخه توسط بانوان در انگلیس یک سوم سفرها و در دانمارک بیش از نیمی از سفرها را شامل می شود (Hundson,1982,23) اما متأسفانه این پتانسیل عظیم در ایران به علت معذوریت های عرضی دچار محدودیت بسیار است هر چند در ساعات شب به صورت فردی می توان دختران دانشجو را سوار بر دوچرخه دید اما به طور کلی سطح شهر از دوچرخه سوار زن محروم است
گرایش جدی زنان به دوچرخه سواری در یزد را می توان در فضاهای خصوصی که در ازای مبلغی به ارائه امکانات دوچرخه سواری به بانوان می پردازند دید در شهر یزد 2 مورد از این مراکز وجود دارد که به طور متوسط روزانه بیست ساعت نفر سرویس می دهند زنان دوچرخه سوار در این مرکز انگیزه شان تفریح و سلامتی است که در مقایسه 12 درصد از دوچرخه سواران مرد یزد تنها با این انگیزه رکاب می زنند در آلمان انگیزه لذت و
1-متاسفانه آمار مستندی در این زمینه موجود نمی باشد و این ارقام از حاصضلرب میانگین تعداد مراجعه کرننده در ساعات استفاده آنان بدست آمده .
سلامتی دلیل استفاده از % 3/35 کاربران از دوچرخه می باشد ( کنف لاخر 1381 ، 216 )
در تحلیل جمعیتی دوچرخه سواران یزد گروه سنی بالای سال و زیر سال بیشترین بسامد دوچرخه سوار را دارند .
گروه اول که علی رغم جمعیت کم این گروه سنی در شهر بخش وسیعی از دوچرخه سواران را شکل می دهند .چه به دلیل عادت دیرین و چه به علت ناتوانی رانندگی به این وسیله گرایش داشته اند رفته رفته از جمعیت دوچرخه سوار یزد حذف خواهند شد گرایش جدی گروه دوم به دوچرخه سواری با وجود وسعت جمعیت این قشر درهرم سنی و نرسیدن به سن قانونی رانندگی توجیه پذیر است .
دوچرخه سواری در یزد هرچند ظاهرا ً چندان مغایرتی با منزلت اجتماعی افراد ندارد اما عملا ً هنوز نتوانسته اند پذیرای افرادی از اقشار فرادست اقتصادی و تحصیلکردگان باشد زنان نیز هر چند با تساعد روز افزون مشارکت شان در جامعه وحضور گاه و بیگاه اما مشتاقانه در عرصه دوچرخه سواری آینده روشنی از لحاظ گرایش به دوچرخه سواری تصویر می کنند اما این آینده چنان دور به نظر می رسد که در مجال برنامه ریزی فعلی نمی گنجد .
1- جامعه آماری مورد تحقیق شامل 41 نفر دوچرخه سوار می باشد که در ساعات پیک در 6 میدان اصی شهر اقدام به توزیع پرسشنامه میان آنان شد .
برنامه ریزی اصلی باید حول جمعیت جوان کشور که هر چند سهم وسیعی از هرم سنی را تسخیر کرده اند اما کمتر بر زین دوچرخه ها دیده می شوند صورت گیرد .