مالون می میرد

مالون در زمانی که در انتظار مرگ است تنها کاری که انجام می دهد نوشتن در یک دفترچه است؛ و این دفترچه در واقع همان کتابی است که خواننده می خواند. مالون شروع به داستان گفتن برای خود می کند و با طرح خلاصه ای از داستان هایی که می خواهد برای خود بگوید ادامه می دهد، که عبارت است از داستانی درباره یک زن و یک مرد، یک حیوان(احتمالا یک پرنده) و یک شیء (احتمالا یک سنگ) و به این ترتیب او خواننده را وارد بازی خودش می کنداشاره: ساموئل بکت در ۱۹۰۶ در "فاکس راک" دوبلین به دنیا آمد. در ۱۹۲۸ در پاریس با جیمز جویس آشنا شد و به حلقه ی او پیوست. پیش از جنگ جهانی دوم دو مقاله درباره آثار جویس و پروست، یک مجموعه داستان، رمانی به نام مورفی و دو مجموعه شعر منتشر ساخت. اما شکوفایی ادبی او مربوط به بعد از جنگ جهانی دوم و سال های ۱۹۴۶ ۱۹۵۳ می باشد. در این دوره رمان های وات، مولوی، مالون می میرد و نام ناپذیر را به رشته تحریر درآورد و با اجرای نمایش نامه ی در انتظار گودو در سال ۱۹۵۳ به شهرت جهانی رسید.

سال های بعد از این، سال های سکوت ادبی اوست که در آن ها بیشتر به نوشتن نمایشنامه های رادیویی و تلویزیونی پرداخت. در فاصله سال های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۹، بکت منحصرا به نمایشنامه نویسی پرداخت و نمایش نامه های دست آخر، آن چه فرو می ریزد، آخرین نوار کراپ و اخگرها را نوشت. در سال ۱۹۶۰ رمان این طور است را منتشر کرد و در سال ۱۹۶۹ به دریافت جایزه نوبل ادبیات نائل آمد، اما از سفر به استکهلم خودداری کرد. ساموئل بکت در سال ۱۹۸۹ در گذشت.

مالون، راوی اول شخص داستان مالون می میرد در یک اتاق روی تختی دراز کشیده است و منتظر مرگ است. مرگ به عنوان محور اصلی داستان با نام خود داستان شروع شده و در اولین جمله ی کتاب با قدرت خود را نشان می دهد :

"بالاخره، علی رغم همه چیز، به زودی بی سر و صدا می میرم."

این مرگ نمای کلی داستان است که تا انتها خواننده را همراهی می کند. مالون در تمام طول داستان روی تخت خود دراز کشیده است و از جای خود حرکت نمی کند. همان جا می خورد و دفع می کند. غذایش را دستی کنار در می گذارد و او با عصای بسیار بلندی آن را به طرف خودش می کشد و می خورد. با سطل دفع نیز همین کار را می کند و به قول خودش : "آن چه اهمیت دارد خوردن و دفع کردن است. بشقاب و لگن؛ قطب ها این ها هستند، بشقاب و لگن."

در زمانی که در انتظار مرگ است تنها کاری که انجام می دهد نوشتن در یک دفترچه است؛ و این دفترچه در واقع همان کتابی است که خواننده می خواند. مالون شروع به داستان گفتن برای خود می کند و با طرح خلاصه ای از داستان هایی که می خواهد برای خود بگوید ادامه می دهد، که عبارت است از داستانی درباره یک زن و یک مرد، یک حیوان(احتمالا یک پرنده) و یک شیء (احتمالا یک سنگ) و به این ترتیب او خواننده را وارد بازی خودش می کند :

"حالا این یک بازی است، می خواهم بازی کنم. تا به حال هیچ وقت نمی دانستم چطور بازی کنم. آرزویش را داشتم اما می دانستم که ناممکن است. "

و کمی جلوتر بر این معنی که کل این داستان؛ بازی نویسنده با خواننده است تاکید می کند :

"از این پس دیگر هیچ کاری به جز بازی کردن نمی کنم. نه، نباید با اغراق شروع کنم. اما بیشتر وقتم را از این پس بازی می کنم. بیشترش را، اگر بتوانم."

و به این ترتیب وارد بازی داستان مالون می میرد می شویم و مالون داستان هایش را با داستان زن و مرد شروع می کند و برای این کار داستان ها را با زاویه دید سوم شخص بیان می کند. اگر چه به تدریج با پیشرفت داستان، فضای شخصی او چنان با فضای داستان هایش تداخل پیدا می کند که با تغییر مدام زاویه دید در چند جمله روبه رو می شویم. مثلا هنگامی که مشغول تعریف داستان ساپوست، وارد داستان می شود و به خواننده گوش زد می کند که دارد یک داستان می خواند :

"(سوم شخص، داستان ساپو) همین کافی بود تا اخراجش را موجه کند. اما ساپو اخراج نشد، نه آن موقع و نه بعدها. (اول شخص،مالون) باید سعی کنم وقتی فرصت دارم در خلوت درباره اش فکر کنم و بفهمم که چرا ساپو وقتی کاملا مستحق اخراج است او را بیرون نکردند."

به هر روی مالون داستان ساپو را برای خودش نقل می کند. نوجوانی که حول و حوش خانه زارع خشنی (ساپو خودش در شهر زندگی می کند) به نام لامبرت می چرخد و بودن در طبیعت را دوست دارد و نگرشش نسبت به جهان به کل با نگرش انسان های اطرافش متفاوت و گاه دگرگون است. زمانی که این داستان حوصله مالون را سر می برد او به داستان دیگری می پردازد و در یک لحظه مک من جایگزین ساپو می شود و از این به بعد داستان مک من را تعریف می کند :

"چون ساپو نه، دیگر نمی توانم او را ساپو بنامم، پس بنابراین چون، بگذارید ببینم، چون مک من، این اسم هم بهتر از آن یکی نیست، اما وقت را نمی شود تلف کرد، چون..."

مک من به نوعی ادامه ساپو است و چون زیر باران مانده است و نمی تواند تکان بخورد به نوعی به مالون نزدیک تر می شود، به خصوص که کمی بعد در جایی شبیه تیمارستان به نام ( خانه سنت جان، مرد خدا )بستری می شود. در آن جا از پرستاری های پیرزنی به نام مول، برخوردار می شود و به نوعی عشق را در آغوش سرد پیرزن تجربه می کند. با مرگ مول، لموئل جایگزین او شده و کتاب در جایی به پایان می رسد که لیدی پدال نیکوکار، لموئل و بیماران تحت مراقبت او، از جمله مک من را به سفری تفریحی می برد. لموئل در جزیره ای که به آن رفته اند، لیدی پدال و ملوانان همراهش را به قتل می رساند و همراه بیمارانش به دریا می زنند و همچنان که قایق پیش می رود، مالون به سمت مرگ رفته و کلامش آشفته شده و به تدریج کم رنگ و در نهایت قطع می شود و به عبارت دیگر مالون می میرد :

"یا با مدادش یا با عصایش یا روشنایی روشنایی یعنی هرگز آن جا او هرگز, هرگز چیزی آن جا

دیگر"

آن چه داستان مالون می میرد را جذاب و خواندنی می کند نه طرح داستانی آن (که اساسا فاقد آن است)، بلکه نگرش متفاوت و دگرگون نویسنده به جهان پیرامون خویش و طرح دیدگاه های بعضا فلسفی است. طرح مسائلی از قبیل مفهوم بازی در زندگی، پدیده ی مرگ و تاثیر شگرف آن بر زندگی و توهم انسان از مرگ یا زندگی و آمیختگی این دو، نگرش متفاوت به زیبایی و زیبایی شناسی، یک نواختی زندگی در جهان مدرن و ... هم چنین پرداختن به مفاهیمی چون آزادی، اختیار، عقل و انتخاب، دارایی و مالکیت، حافظه و گذشته، تردید و ...

به عنوان مثال هرگز نباید آن طوطی را فراموش کرد که صاحبش (یک مشاور یهودی) سال ها می کوشد تا به او بیاموزد که بگوید: "در عقل چیزی نیست که از قبل در حس نباشد" و در نهایت طوطی فقط چند کلمه اول را تکرار می کند و می گوید :

"در عـــقل چیزی نیست."