کتاب تاریخ بخارا

مهمترین و قدیمترین تاریخ محلی بر جای مانده درباره بخارا به زبان فارسی است. این کتاب را ابوبکر محمدبن جعفر نرشخی به عربی به نام نوح‌بن نصر سامانی نوشته و در در ابتدای سده ۶ق ابو نصر احمدبن محمد نصر القباوی به خواهش برخی از دوستانش به پارسی ترجمه کرد. در تاریخ ۵۷۴ق محمدبن زفربن عمر ترجمه قباوی را تلخیص کرد و آن را به نام برهان‌الدین عبدالعزیزبن عمربن عبدالعزیزبن مازه از صدور آل مازه بخارا درآورد. به سبب ترجمه و تلخیص و اضافاتی که در متن اصلی تاریخ بخارا راه یافته، اختلاف‌هایی از لحاظ تاریخ و محتوای حوادث در روایات مکرر کتاب دیده می‌شود. تاریخ بخارا از حیث محتوا بر اطلاعات منحصر به فرد از اوضاع پایتخت و تاریخ سامانیان، اهمیت ویژه دارد. این اثر همچین شامل اطلاعات گران‌بهایی است که از نظر زبان‌شناسی، سکه‌شناسی، باستان‌شناسی و تاریخی مورد استفاده محققان جدید قرار گرفته است.