تداوم و تغییر در الگوی روابط و پیوندهای دولت و رژیم شاه 1357-1332

تداوم و تغییر در الگوی روابط و پیوندهای دولت و رژیم شاه 1357-1332



چکیده............................................................................................................................................................................... 1
فصل اول : کلیات پژوهش ........................................................................................................................................... 3
1-1 بیان مسئله و هدف پژوهش............................................................................................................................... 4
2-1 اهمیت و ضرورت پژوهش................................................................................................................................... 5
3-1 پرسش پژوهش...................................................................................................................................................... 5
4-1 فرضیه پژوهش....................................................................................................................................................... 5
5-1 متغیرهای پژوهش................................................................................................................................................ 5
6-1 پیشینه پژوهش...................................................................................................................................................... 6
7-1 روش پژوهش......................................................................................................................................................... 8
8-1 سازماندهی پژوهش.............................................................................................................................................. 8
10 ............................................................ 1338- فصل دوم : شکل گیری روابط حامی – دست نشانده : 1332
1-2 الگوی رابطه حامی - دست نشانده................................................................................................................... 11
2-2 استقرار دولت دست نشاندهی آمریکا در ایران............................................................................................... 19
26 .................................................................................................................................... 3-2 کودتای 28 مرداد 1332
4-2 قرارداد نفتی ایران با کنسرسیوم ....................................................................................................................... 37
1-4-2 تجزیه و تحلیل قرارداد کنسرسیوم.............................................................................................................. 41
2-4-2 کنسرسیوم و حاکمیت ایران ......................................................................................................................... 47
3-4-2 کنسرسیوم و کاپیتولاسیون........................................................................................................................... 49
4-4-2 قرارداد کنسرسیوم و ملّی شدن صنعت نفت............................................................................................. 50
5-2 استراتژیهای امنیتی آمریکا در مقابل ایران..................................................................................................... 53
1-5-2 پایگاههای شنود و استراق سمع سیا در ایران .......................................................................................... 53
ب
2-5-2 تأسیس ساواک................................................................................................................................................. 57
65 ........................................................... 1341- فصل سوم : گسست در حمایت آمریکا از رژیم شاه و... : 1338
1-3 فشار به رژیم شاه برای اصلاحات....................................................................................................................... 66
67 .........................................................................................................................................« روستو کندی » 2-3 طرح
68 ......................................................................................................( 3-3 اصلاحات ارضی در ایران ( 1342  1339
4-3 شکل گیری دولت امینی..................................................................................................................................... 76
82 ....................................................................................1352- فصل چهارم : شکل گیری روابط متفاوت : 1341
1-4 روابط متفاوت در دوران ریاست جمهوری جانسون ...................................................................................... 83
2-4 انجمن های ایالتی و ولایتی................................................................................................................................. 89
1-2-4 اجرا و مفاد لایحه انجم نهای ایالتی و ولایتی.......................................................................................... 91
2-2-4 انگیزه و اهداف دولت از اجرای لایحه ......................................................................................................... 92
3-4 کاپیتولاسیون......................................................................................................................................................... 93
4-4 توسعه نظامی و امنیتی منطقه ای ایران........................................................................................................... 98
100 .....................................................................1357 - فصل پنجم : افزایش درآمدهای نفت و تداوم و ... : 1352
1-5 جنگ اعراب و اسرائیل و استفاده ایران از اسرائیل در روابط با امریکا...................................................... 101
2-5 افزایش درآمدهای نفت و سیاست های مستقل نفتی در اوپک................................................................. 103
1-2-5 افزایش بهای نفت و گسترش خریدهای تسلیحاتی شاه......................................................................... 104
3-5 شکل گیری دولت رانتی در ایران...................................................................................................................... 107
4-5 سفر نیکسون به تهران......................................................................................................................................... 112
5-5 بازتاب دکترین نیکسون بر منطقه خلیج فارس و سیاست خارجی محمدرضا پهلوی.......................... 114
6-5 تلاش برای سیاست های ژاندارمی و شبه امپریالیستی در منطقه............................................................. 135
7-5 روی کار آمدن دموکرات ها و سیاست حقوق بشر در آمریکا ..................................................................... 143
1-7-5 سیاست حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی.......................................................................................... 143
ت
8-5 کارتر و کودتا علیه انقلاب اسلامی.................................................................................................................... 148
9-5 بازدید کارتر از ایران ............................................................................................................................................. 149
10-5 کنفرانس گوآدلوپ............................................................................................................................................. 153
11-5 دو حادثه سرنوشت ساز در فروپاشى رژیم پهلوى........................................................................................ 161
1-11-5 مقاله روزنامه اطلاعات.................................................................................................................................. 161
12-5 دولت 55 روزه ازهاری...................................................................................................................................... 167
نتیجه گیری..................................................................................................................................................................... 174
منابع.................................................................................................................................................................................. 179
١
چکیده
پس از سال های 1953 نفوذ آمریکا بر ایران عملاً نامحدود شد. درباره استخراج و فروش نفت ایران،
قراردادهای یک جانبهای منعقد شد که نفت ایران را کاملاً در اختیار کنسرسیومی متشکل از شرکت-
های آمریکایی و انگلیسی قرار می داد. در رابطه با تثبیت رژیم شاه، آمریکا دست به کار شد و در
تاسیس، سازماندهی و آموزش ساواک نقش بازرسی را بازی کرد. ایران همچنین به توصیه ایالات
متحده به عضویت پیمان بغداد درآمد و بعد از آن پیمان دوجانبه دفاعی با آن کشور را امضا کرد. از
آنجا که حتی برای سیاستمداران آمریکا محرز بود که ملت ایران سرانجام علیه نفوذ بیگانه، تهاجم
اقتصادی و... روزی طغیان خواهد کرد، فلذا برای جلوگیری یا لااقل تاخیر آن دست به برنامهریزیهایی
بود و یکی از ارکان مهم این « انقلاب سفید » در زمینه اصلاحات در ایران زدند. مهمترین این اصلاحات
به اصطلاح انقلاب، اصلاحات ارضی نام داشت یک چهره این اصلاحات جلوگیری از قیام عمومی مردم
و انقلاب بود و صورت دیگر آن انهدام کشاورزی در ایران، نتیجه این نابودی کشاورزی مهاجرت عظیم
روستائیان به شهرها و وابستگی ایران به خارج در زمینه تهیه مواد غدایی بود و می توان گفت که
هدف اصلاحات آمریکا در ایران حفظ منافع خودش بوده است. بعد از سرکوب قیام 15 خرداد بود که
آمریکا توانست کاپیتولاسیون را بر ایران تحمیل کند و تمام اقدامات ممکن و ضروری را برای حفظ
رژیم شاه به عمل آورد. سالهای اواخر حکومت شاه سال های اوج روابط ایران و امریکا بود زیرا از یک
طرف ایران به متحدی درجه اول در منطقه خلیج فارس برای آمریکا تبدیل شده بود و از سوی دیگر
به نیابت از این کشور ژاندارمی منطقه را به عهده گرفت و با خرید سلاحهای آمریکایی از طریق
٢