چکیده :
با سیری بر تاریخچه پیدایش مساجد یعنی از صدر اسلام تا به امروز به سهولت می توان به کارکرد مسجد نه فقط در زمینه عبادی بلکه در زمینه های سیاسی ، اجتماعی وفرهنگی وغیره پی برد . دیروز ؛ عملکرد اصلی مساجد به جنبه های عبادی گره می خورد که در کنار این امور اساسی به واسطه تحکیم پیوندها در مساجد ، مدیریت سیاسی و اجتماعی هم در جهت اهمال جدایی دین از دنیا مطرح می شد . این مدیریت شامل سخنرانی برای معرفی بهتر دین ، برقراری پایگاه نظامی در مساجد به هنگام جنگ ها و کرسی قضاوت و عدالت ، نظارت و انجام امور مالی ، آماده سازی انقلاب وگاه مدیریت بحران های یک کشور توسط جوانان مسجدی خلاصه می شد . در پی آن مدیریت برنامه های فرهنگی آموزشی در قالب کلاس های دینی و پاسخ گویی به سوالات ، کلاس های آموزش سلاح در دوران جنگ در فضای محدود مساجد صورت می پذیرفت . در راستای تکامل کارکرد های مسجد دیروز ، امروز هم مسجد بارزتر از گذشته ظاهر شده است . همچون دیروز عملکرد دینی ، سیاسی و اجتماعی مسجد در راستای مبارزه علیه جنگ نرم برنامه ریزی می شود ، اجرای برنامه های آموزشی وعلمی در قالب کانون های مختلف به همت گروه ها و فعالان در فضای مجهز مسجد به کتابخانه و اینترنت ؛ همه و همه وسیله بیم دشمنان هستند .